Geert Bourgeois, Vlaams minister-president en Vlaams minister van Onroerend Erfgoed, kent een premie van 1.030.000 euro toe aan de stad Tongeren voor de vijfde restauratiefase van de Onze-Lieve-Vrouwbasiliek in Tongeren. De Onze-Lieve-Vrouwbasiliek in Tongeren, gebouwd in 1240, werd in 1936 beschermd als monument en is, omwille van de aanwezigheid van een belfort, opgenomen op de werelderfgoedlijst van UNESCO.

In 2007 is een meerjarige overeenkomst gesloten om de OLV-basiliek in vijf fasen volledig te restaureren. In deze vijfde en laatste fase wordt de archeologische kelder afgewerkt, ingericht en ontsloten als museum.

De aangetroffen archeologische vondsten zijn indrukwekkend. De archeologische site onder de basiliek is een van de belangrijkste vindplaatsen in de Benelux met onder meer unieke Romeinse muurschilderingen, middeleeuwse graven en de resten van zeven opeenvolgende kerkgebouwen, waarvan de oudste uit de vierde eeuw.

Omdat de informatie die bij de opgravingen vrijkwam zo overweldigend is werd besloten om de archeologische site te ontsluiten. Dat kan gebeuren dankzij de restauratiepremie van deze vijfde fase. De uitgegraven archeologische site onder de OLV-basiliek, de ermee verbonden Romaanse kelder en de naastgelegen ondergrondse Vrijthofsite worden ingericht als een archeologische museumkelder. Naast de inrichting van het museum is het ook vrij uniek dat binnen de site zelf een specifiek daartoe ingerichte depotruimte gecreëerd wordt om de gevonden menselijke resten te bewaren.

De ontsluiting van de site zal het complexe archeologische verhaal vertalen op een aantrekkelijke en begrijpbare manier. Op die manier kan de site een significante bijdrage leveren aan het maatschappelijk draagvlak van het archeologisch erfgoed.

Naar aanleiding van de restauratie van het waardevolle Le Picard-orgel werd eind vorige eeuw beslist om in de basiliek een vloerverwarming aan te leggen. Dit project werd gecombineerd met de archeologische opgraving van de ondergrond in het hele kerkinterieur en dat op een diepte van 2,5 à 3,5 meter.

Uit de opgravingen bleek dat er op de plaats van de basiliek al eerder christelijke kerken stonden. En zelfs meer: de allereerste kerk werd gebouwd op de plaats van verschillende riante Romeinse stadswoningen. De aangetroffen archeologische vondsten zijn indrukwekkend. Door het onderzoek werd meer dan 2000 jaar continue menselijke bewoning bewezen. Dat maakt van de kerk zelfs het oudste gebouw van het land.

Via een hedendaagse scenografie wordt de bezoeker rondgeleid in de schatkamer, die uitgebreid wordt met de ‘zolder’ van de kloostergang.

De ondergrondse museumsite wordt opgevat als een hedendaagse beleving van 2000 jaar erfgoed/geschiedenis. Hier wordt inzicht gegeven in de verschillende zichtbare structuren en wordt het verhaal verteld van een plaats waar doorheen de eeuwen geleefd, begraven, gebouwd en verbouwd werd.